Przygotowanie do Matury z Rozszerzonego Angielskiego zgodnie z Wymaganiami CKE

Wstęp

Matura rozszerzona z języka angielskiego to wyzwanie, które wymaga dogłębnego przygotowania i głębokiego zrozumienia języka. Egzamin ten nie tylko sprawdza wiedzę gramatyczną i słownictwo, ale także zdolność do analizy skomplikowanych tekstów, tworzenia zaawansowanych wypowiedzi oraz zrozumienia złożonych treści zarówno pisemnych, jak i ustnych. Jest to kluczowy krok dla tych uczniów, którzy planują kontynuować naukę na poziomie akademickim w języku angielskim lub chcą poszerzyć swoje możliwości zawodowe i osobiste w międzynarodowym środowisku.

Zrozumienie Wymagań CKE dla Poziomu Rozszerzonego

Zrozumienie wymagań Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (CKE) dla poziomu rozszerzonego jest pierwszym i najważniejszym krokiem w przygotowaniach. Wymagania te są bardziej wymagające niż na poziomie podstawowym i obejmują nie tylko biegłość w standardowych umiejętnościach językowych, ale także zdolność do krytycznej analizy, syntetyzowania informacji oraz tworzenia złożonych i spójnych wypowiedzi. Egzamin rozszerzony z języka angielskiego skupia się na umiejętnościach takich jak zaawansowane rozumienie czytanych tekstów, w tym artykułów prasowych, literatury oraz dokumentów naukowych; dogłębne rozumienie ze słuchu, które obejmuje analizę treści prezentacji, wykładów czy dyskusji; a także skomplikowane zadania pisemne, wymagające od ucznia umiejętności argumentowania, prezentowania własnych poglądów i tworzenia tekstów o wysokim stopniu formalności.

Zakres Gramatyczny - Angielski Wymagania na Poziomie Rozszerzonym

Czasownik (Verb)

• Bezokolicznik i formy osobowe (np. to sleep, sleeps, to have slept).
• Czasowniki posiłkowe (np. be, do, have).
• Czasowniki modalne i półmodalne (np. can, could, may, might, must, have to, will, shall, would, should, ought to, need, used to, z bardziej złożonymi strukturami).
• Konstrukcje czasownikowe (np. going to, be able to, would like to, regret not being able).
• Czasowniki regularne i nieregularne (np. listen-listened-listened; go-went-gone).
• Imiesłów czynny i bierny (np. writing, written).
• Czasowniki złożone (phrasal verbs) (np. What are you looking for? Turn the radio down, please; figure out, look down on).

Czasy Gramatyczne (Tenses)

• Present Simple, Present Continuous, Present Perfect, Present Perfect Continuous.
• Past Simple, Past Continuous, Past Perfect.
• Future Simple, Future Continuous, Future Perfect.
• Past Perfect Continuous.

Rzeczownik (Noun)

• Nazwy rzeczy policzalnych i niepoliczalnych (np. a car, money).
• Liczba mnoga rzeczowników (np. a skirt - skirts, a child - children, a passer-by - passers-by).
• Rzeczowniki występujące tylko w formie pojedynczej lub mnogiej (np. news, advice; trousers, glasses).
• Sposoby wyrażania posiadania i przynależności (np. the daughter's wedding).
• Rodzaj (np. an actor - an actress; a cow - a bull).
• Rzeczowniki złożone (np. toothpaste, a mother-in-law).

Przedimek (Article)

• Przedimek nieokreślony (np. a house / an umbrella).
• Przedimek określony (np. the house of my dreams).
• Przedimek zerowy (np. lunch, furniture).

Przymiotnik (Adjective)

• Stopniowanie regularne i nieregularne (np. tall - taller - the tallest, good - better - the best).
• Użycie przymiotników z so i such (np. She’s so beautiful).
• Przymiotniki dzierżawcze (np. my, your).
• Przymiotniki po czasownikach postrzegania (np. It smells great).
• Przymiotniki używane w funkcji rzeczownika (np. the rich).

Przysłówek (Adverb)

• Stopniowanie regularne i nieregularne (np. early - earlier - the earliest).
• Użycie przysłówków (np. He works too hard, He hardly sleeps).
• Miejsce przysłówka w zdaniu (np. You are always hungry!).

Zaimek (Pronoun)

• Zaimki osobowe (np. I, you).
• Zaimki dzierżawcze (np. mine, yours).
• Zaimki zwrotne i emfatyczne (np. yourself, themselves).
• Zaimki wskazujące (np. this, these).
• Zaimki pytające (np. what, how, why).
• Zaimki względne (np. who, which, that).
• Zaimki wzajemne (np. each other, one another).
• Zaimki nieokreślone (np. some, any, no, every, none, either, neither, many, much, few, a few, little, a little, another, other, others, the other, the others, every, each, enough, both, all, either - or, neither - nor).

Liczebnik (Numeral)

• Liczebniki główne, porządkowe, ułamkowe i dziesiętne.

Przyimek (Preposition)

• Przyimki z określeniami miejsca, czasu, kierunku, odległości, przyczyny, sposobu (np. in London, at 7 p.m., on Sunday).
• Przyimki po rzeczownikach, czasownikach i przymiotnikach (np. interest in, famous for, think of, objection to, compatible with, refer to).

Spójniki (Conjunctions)

• Spójniki (np. and, or, but, if, unless, that, till, until, when, where, while, after, before, as soon as, because, although, however, so, in spite of, despite, on condition that, yet, so as, even though, whereas, as if, as though, in case).

Składnia (Syntax)

• Zdania oznajmujące (twierdzące i przeczące, w tym bardziej złożone struktury).
• Zdania pytające.
• Zdania rozkazujące.
• Zdania wykrzyknikowe.
• Zdania z podmiotem 'it'.
• Zdania z podmiotem 'there'.
• Zdania z dwoma dopełnieniami.
• Strona bierna.
• Pytania typu question tags.
• Pytania pośrednie.
• Mowa zależna.
• Zdania współrzędnie i podrzędnie złożone.
• Zdania warunkowe (typu 0, I, II, III).
• Zdania wyrażające życzenie, preferencje lub przypuszczenie (np. wish, had better, it’s time, would rather, if only, as if / as though).
• Konstrukcje bezokolicznikowe i gerundialne.
• Konstrukcje 'have something done', 'have/get something done', 'have sb do sth', 'get sb to do sth'.

Szczegółowe Wymagania na Poziomie Rozszerzonym

I. Bogaty Zasób Środków Językowych

Zdający wykorzystuje szeroki zasób języka w zakresie:

• Człowiek: dane osobowe, wygląd, charakter, wartości, autorytety.
• Miejsce Zamieszkania: dom, wyposażenie, prace domowe, architektura.
• Edukacja: szkoła, system oświaty, uczenie się.
• Praca: zawody, kariera zawodowa, rynek pracy.
• Życie Prywatne: rodzina, przyjaciele, codzienność, styl życia.
• Żywienie: diety, lokale gastronomiczne.
• Zakupy i Usługi: finanse, usługi bankowe, reklamacje.
• Podróżowanie i Turystyka: transport, bezpieczeństwo w podróży.
• Kultura: dziedziny kultury, media, tradycje.
• Sport: dyscypliny, problemy współczesnego sportu.
• Zdrowie: choroby cywilizacyjne, leczenie, uzależnienia.
• Nauka i Technika: wynalazki, korzyści i zagrożenia technologiczne.
• Świat Przyrody: klimat, ochrona środowiska, katastrofy ekologiczne.
• Państwo i Społeczeństwo: polityka, gospodarka, prawa człowieka.

II. Rozumienie Złożonych Wypowiedzi Ustnych

• Reakcja na polecenia, określanie głównej myśli.
• Rozpoznawanie intencji, nastawienia, postaw.
• Znajdowanie i układanie informacji, wyciąganie wniosków.
• Odróżnianie faktów od opinii, rozpoznawanie znaczeń pośrednich.
• Rozróżnianie stylów formalnego i nieformalnego.

III. Rozumienie Złożonych Wypowiedzi Pisemnych

• Określanie głównej myśli, intencji nadawcy.
• Znajdowanie informacji, rozpoznawanie związków między częściami tekstu.
• Wyciąganie wniosków, odróżnianie faktów od opinii.
• Rozpoznawanie znaczeń przenośnych, stylu formalnego i nieformalnego.

IV. Tworzenie Złożonych Wypowiedzi Ustnych

• Opisywanie, opowiadanie o przeszłości i teraźniejszości.
• Przedstawianie faktów, intencji, marzeń na przyszłość.
• Wyrażanie opinii, uczuć, emocji.
• Formułowanie tez i argumentów, rozważanie sytuacji hipotetycznych.
• Przedstawianie sposobu postępowania, stosowanie stylu formalnego i nieformalnego.

V. Tworzenie Złożonych Wypowiedzi Pisemnych

• Tworzenie bogatych treściowo tekstów (list formalny, artykuł, rozprawka).
• Opis osób, miejsc, zjawisk; relacjonowanie wydarzeń.
• Przedstawianie faktów, marzeń, planów.
• Wyrażanie opinii, uczuć, emocji.
• Argumentacja za i przeciw, wnioskowanie.
• Rozważanie hipotetycznych sytuacji, przedstawianie instrukcji.
• Stosowanie formalnego i nieformalnego stylu.

VI. Reakcje Ustne w Różnorodnych Sytuacjach

• Przedstawianie siebie i innych.
• Nawiązywanie kontaktów, prowadzenie rozmów.
• Wyrażanie opinii, uzasadnianie, reagowanie na opinie innych.
• Wyrażanie upodobań, życzeń, emocji.
• Prowadzenie negocjacji, udzielanie rad.
• Ostrzeżenia, instrukcje, prośby.
• Dostosowywanie stylu do sytuacji.

VII. Reakcje w Formie Złożonego Tekstu Pisanego

• Przedstawianie osób, nawiązywanie kontaktów w formie pisemnej.
• Uzyskiwanie i przekazywanie informacji, wyrażanie opinii.
• Składanie życzeń, zaproszeń, propozycji.
• Prowadzenie negocjacji, udzielanie rad.
• Wyrażanie uczuć, emocji, dostosowywanie stylu i formy wypowiedzi.

VIII. Przetwarzanie Tekstu Ustnie i Pisemnie

• Przekazywanie informacji z materiałów wizualnych.
• Przetwarzanie informacji w różnych językach.
• Streszczanie tekstu, zmiany formy tekstu.

IX. Wiedza o Kulturach

• Wiedza o krajach anglojęzycznych i kulturach.
• Świadomość kulturowa, wrażliwość międzykulturowa.

X. Samoocena i Praca nad Językiem

• Samoocena, techniki samodzielnej pracy nad językiem.

XI. Strategie Komunikacyjne i Kompensacyjne

• Domyślanie się znaczeń, stosowanie strategii komunikacyjnych.

XII. Świadomość Językowa

• Świadomość różnic i podobieństw między językami.

Planowanie Skutecznej Nauki

Efektywne przygotowanie do matury rozszerzonej z angielskiego wymaga szczegółowo opracowanego planu nauki, który uwzględnia zarówno szeroki zakres materiału, jak i wyższy poziom trudności. Tworzenie planu nauki powinno zacząć się od dokładnej analizy swoich mocnych i słabych stron – na przykład, jeśli ktoś czuje się pewniej w umiejętnościach czytania, ale ma trudności z mówieniem, należy skupić się na intensywniejszej praktyce mówienia. Plan powinien także zawierać konkretny harmonogram nauki z regularnymi blokami czasu poświęconymi na różne umiejętności językowe. Na przykład, można zaplanować naukę gramatyki w każdy poniedziałek i środę, praktykę słownictwa we wtorki i czwartki, a ćwiczenia z rozumienia ze słuchu i mówienia w weekendy. Dodatkowo, warto ustalić regularne sesje samokontroli, na przykład poprzez rozwiązywanie starych arkuszy maturalnych lub testów online co miesiąc, aby monitorować postępy i dostosowywać plan nauki w razie potrzeby.

Wykorzystanie Różnorodnych Materiałów

Korzystanie z różnorodnych źródeł i materiałów jest kluczowe dla wszechstronnego rozwoju umiejętności językowych. Oprócz standardowych podręczników i ćwiczeń maturalnych, warto włączyć do nauki materiały takie jak:

• Artykuły prasowe i czasopisma w języku angielskim – czytanie The Guardian, The Economist, czy nawet Time Magazine pomoże nie tylko w rozwoju słownictwa, ale również w zrozumieniu złożonych struktur językowych i różnorodnych stylów pisania.
• Filmy, seriale, podcasty w języku angielskim – na przykład oglądanie dokumentów BBC lub TED Talks może być świetnym sposobem na doskonalenie umiejętności rozumienia ze słuchu oraz naukę akademickiego słownictwa.
• Książki i literatura w języku angielskim – czytanie dzieł klasyków, takich jak Shakespeare, czy nowoczesnych autorów, np. Harukiego Murakamiego w angielskim tłumaczeniu, rozwija głębokie rozumienie języka oraz umiejętność analizy literackiej.

Zaawansowane Metody i Narzędzia Nauki

W przygotowaniu do matury rozszerzonej z angielskiego, zaawansowane metody nauki odgrywają kluczową rolę. Chodzi o to, aby przekroczyć standardowe podejście do nauki języka i skupić się na metodach, które angażują różne umiejętności jednocześnie i symulują realne sytuacje językowe.

Techniki Zapamiętywania i Repetycji

Skuteczne metody zapamiętywania, takie jak system powtórzeń oparty na algorytmie Leitnera lub metoda loci (pałacu pamięci), mogą znacząco pomóc w przyswajaniu i utrwalaniu słownictwa oraz struktur gramatycznych. Na przykład, przy użyciu aplikacji Anki można stworzyć własną bazę fiszek słownictwa, które są wyświetlane według specjalnie zaprogramowanego algorytmu powtórzeń.

Ćwiczenia na Rozwój Umiejętności Pisania i Mówienia

Aby rozwijać umiejętności pisania, warto prowadzić dziennik w języku angielskim, pisać eseje na różne tematy, a nawet próbować tworzyć własne opowiadania lub artykuły. Regularne uczestnictwo w debatach lub klubach dyskusyjnych w języku angielskim może być doskonałym sposobem na rozwijanie płynności mówienia i umiejętności argumentacji. Dodatkowo, praktyka mówienia z native speakerami przez platformy takie jak Tandem czy iTalki umożliwia nie tylko doskonalenie akcentu i intonacji, ale także uczenie się naturalnych, potocznych zwrotów językowych.

Korzystanie z Zaawansowanych Zasobów Online

Zaawansowane platformy edukacyjne, takie jak Coursera czy Khan Academy, oferują kursy z różnych dziedzin w języku angielskim, które nie tylko pomagają w nauce samego języka, ale także rozwijają wiedzę merytoryczną w kontekście anglojęzycznym. Udział w takich kursach pozwala na rozwijanie umiejętności językowych w sposób praktyczny i kontekstualny, co jest nieocenione w przygotowaniach do matury rozszerzonej.

Przygotowanie do Poszczególnych Części Egzaminu

Opracowanie strategii przygotowania do każdej części egzaminu maturalnego z języka angielskiego na poziomie rozszerzonym jest kluczowe dla osiągnięcia sukcesu. Każdy segment egzaminu wymaga innych umiejętności i podejścia.

Rozumienie Ze Słuchu

Rozumienie ze słuchu można trenować, słuchając anglojęzycznych wykładów, podcastów, czy wiadomości. Na przykład, platformy takie jak TED Talks lub BBC Radio 4 oferują szeroki wybór materiałów, które umożliwiają nie tylko praktykę zrozumienia mówionego angielskiego, ale także zapoznanie się z różnorodnymi akcentami i stylami mówienia.

Czytanie Ze Zrozumieniem

Rozwijanie umiejętności czytania ze zrozumieniem można osiągnąć poprzez regularne czytanie artykułów, esejów oraz literatury w języku angielskim. Ważne jest, aby wybierać teksty o różnym stopniu trudności i z różnych dziedzin, np. naukowych, kulturowych czy społecznych, co pozwoli na oswojenie się ze specjalistycznym słownictwem i złożonymi strukturami językowymi.

Wypowiedzi Pisemne

Wypowiedzi pisemne na poziomie rozszerzonym wymagają umiejętności tworzenia spójnych, logicznych i dobrze zorganizowanych tekstów. Praktyka powinna obejmować pisanie różnych rodzajów tekstów, takich jak rozprawki, opisy, czy recenzje. Na przykład, można regularnie ćwiczyć pisanie esejów na aktualne tematy społeczne lub kulturalne, zwracając uwagę na zróżnicowanie słownictwa, poprawność gramatyczną oraz strukturę i styl wypowiedzi.

Wypowiedzi Ustne

Przygotowanie do części ustnej wymaga nie tylko biegłości językowej, ale także umiejętności logicznego i płynnego wyrażania myśli. Można to ćwiczyć poprzez regularne uczestnictwo w debatach, rozmowach w języku angielskim, czy nawet poprzez nagrywanie własnych wypowiedzi na różne tematy i analizowanie ich pod kątem poprawności i płynności.

Podsumowanie i Wskazówki Ostatniej Chwili

W ostatniej części przygotowań do matury rozszerzonej z języka angielskiego, ważne jest, aby skupić się na przeglądzie i utrwaleniu zdobytej wiedzy, a także na zadbanie o własne samopoczucie i stan psychiczny przed egzaminem.

Przegląd i Powtórka

Ostatnie dni przed egzaminem powinny być poświęcone na przegląd najważniejszych zagadnień, powtórzenie słownictwa oraz kluczowych punktów gramatycznych. Warto również przeanalizować dotychczasowe błędy i skupić się na obszarach, które sprawiały najwięcej trudności.

Relaks i Odpoczynek

Zachowanie spokoju i zredukowanie stresu jest równie ważne jak sama nauka. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, ćwiczenia oddechowe czy nawet krótkie spacery na świeżym powietrzu, mogą pomóc w utrzymaniu równowagi psychicznej.

Wizualizacja Sukcesu

Pozostanie pozytywnym i wizualizowanie sobie udanego przebiegu egzaminu może mieć znaczący wpływ na ostateczny wynik. Mentalne przygotowanie, polegające na wyobrażeniu sobie siebie odpowiadającego pewnie i spokojnie na pytania egzaminacyjne, może znacznie podnieść poziom pewności siebie.